• Trang chủ
  • Văn Mẫu
  • Phân tích nhân vật chị Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”
28 lượt xem

Phân tích nhân vật chị Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”

I. Dàn ý
1. Mở bài:

– Giới thiệu tác phẩm và đoạn trích: hiện thực và nhân vật.
– Giới thiệu nhân vật chị Dậu: một điển hình về người phụ nữ nông dân đương thời. Trong đoạn trích chị hiền lành, nhẫn nhịn nhưng không yếu đuối.

2. Thân bài:

a. Chị Dậu bị đẩy vào một tình thế rất căng thẳng.
– Để cứu chồng đang đau ốm nặng lại bị cùm kẹp ở đình làng, chị phải bán cả con, nộp đủ suất sưu mà chồng vẫn chưa được tha vì còn phải nộp cả cho người em chồng đã chết.
– Anh Dậu chết ngất, rồi bị đưa về, vừa mới tỉnh, bọn tay sai lại đến, nếu bị trói, đánh nữa chắc anh sẽ chết.
– Trong tình thế nguy ngập, chị Dậu là gì để bảo vệ chồng?
b. Một mình chị đối phó với lũ ác nhân.
– Khi bọn tay sai sầm sập kéo vào, ban đầu chị cố van xin tha thiết, cố gợi chút từ tâm của bọn chúng (phân tích cử chỉ, lời nói và cách xưng hô “cháu – ông”).
– Khi tên cai gạt chị ra để xông vào anh Dậu, tức quá không chịu được, chị liều mạng chống lại bằng lí lẽ (phân tích cử chỉ, lời nói và cách xưng hô tôi – ông).
– Chúng không dừng tay, như bọn dã thú, đánh chị và xông vào. Chị vụt đứng lên, căm giận, khinh bỉ tột độ (xưng hô bà – mày, xám mặt, nghiến răng, lời nói với chồng…). Chị đánh lại chúng bằng sức mạnh phi thường và đã thắng.
c. Cội nguồn sức mạnh.
– Đó là sức mạnh của thế nước bị dồn ép dâng lên cao độ.
– Đó là sức mạnh của lòng căm hờn cao độ khi phải chịu đựng sự ngang tàng, hống hách của lũ ác nhân.
– Nhưng cội nguồn chính là sức mạnh của lòng yêu thương (các biểu hiện từ lúc chăm sóc chồng,…)
Chị Dậu hiền lành, nhẫn nhục chịu đựng nhưng không nhu nhược, sợ hãi; trong chị tiềm tàng một sức mạnh phản kháng khi bị đẩy tới đường cùng, chị đã vùng lên chống trả quyết liệt.

3. Kết bài:

– Đánh giá nhân vật: hành động tuy bộc phát, đơn độc, nhưng bộc lộ sức mạnh phản kháng của người nông dân, bản chất căn bản để khi được giác ngộ họ sẽ đi theo cách mạng, trở thành lực lượng chính của cách mạng.
– Tiêu biểu cho bút pháp xây dựng nhân vật của Ngô Tất Tố: lời lẽ, hành động, cử chỉ, sự phát triển tâm lí tự nhiên, chân thực,… thể hiện một tính cách nhất quán thông qua những biểu hiện đa dạng, sống động.

II. Bài làm

Bài làm 1: Phân tích nhân vật chị Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”

Những người nông dân gặp nhiều đau khổ, bất hạnh nhưng vẫn vươn lên trong cuộc sống, giữ trọn những phẩm chất tốt đẹp, là hình ảnh ta dễ dàng nhận thấy trong những tác phẩm văn học giai đoạn trước cách mạng tháng Tám. Và khi đọc những tác phẩm ấy, người đọc chắc chắn không thể nào quên hình ảnh người phụ nữ nghèo khổ, sống trong cảnh khốn cùng nhưng vẫn hết lòng yêu thương chồng con và có một sức mạnh tiềm tàng mạnh mẽ. Người phụ nữ đó chính là chị Dậu trong Tắt đèn, hay rõ nét hơn ở tính cách của chị là trong đoạn trích Tức nước vỡ bờ.

Nhân vật chị Dậu có hoàn cảnh rất đáng thương. Nhà nghèo, lại nợ tiền sưu thuế, chị phải bán gánh khoai, ổ chó mới sinh và cả đứa con gái mới lên bảy tuổi cho vợ chồng Nghị Quế để có tiền nộp sưu thuế cho chồng. Vậy mà vẫn không xong, anh Dậu chồng chị vẫn bị bắt trói, đánh đập ở ngoài sân đình, vì còn thiếu suất sưu của chú em chồng đã mất từ năm ngoái. Đã chết cũng không được trốn sưu nhà nước nên vợ chồng chị Dậu vẫn phải nộp suất sưu ấy. Anh Dậu đã sẵn bệnh tật ốm đau, lại thêm bị trói cả ngày đêm ở sân đình nên người lả đi tưởng chết. Bọn tay chân cường hào thấy vậy, liền vác anh trở về nhà trả cho chị Dậu.

Chị Dậu là một người vợ, người mẹ giàu tình yêu thương. Nhìn chồng như vậy, chị Dậu đau đớn không kìm được nước mắt. Chị tìm mọi cách để cứu chồng qua cơn nguy kịch. Chị thiết tha xin chồng húp tạm hớp cháo cho đỡ xót ruột. Bát cháo như chứa đựng biết bao tình yêu thương của chị dành cho chồng. Chị bế cái Tỉu ngồi cạnh chồng, nhìn xem chồng có ăn ngon miệng không, khiến cho ta thấy rõ được tình yêu, sự chăm sóc hết mực của chị khi chồng đang đau ốm, đứng trước cơn nguy kịch đến tính mạng. Không chỉ thế, chị còn là một người cứng cỏi, dũng cảm, dám đứng lên chống lại bọn cường hào để bảo vệ cho người chồng mà chị thương yêu.

Bọn cai lệ, tay chân của lý trưởng sầm sập xông đến, tay roi tay thước thét trói đánh anh Dậu. Anh Dậu chưa kịp húp nổi miếng cháo, đã bị tiếng thét của chúng làm cho sợ ngã lăn đùng ra phản. Chúng chửi bới anh Dậu không ra gì, rồi trợn ngược mắt quát chị Dậu. Chị Dậu van xin hắn, xin khất nợ, xin chúng xem xét lại… Nhưng không, hắn lại càng lồng lộn lên, chạy đến chỗ anh Dậu để bắt trói ra đình. Thấy chị Dậu van xin, hắn bịch luôn vào ngực chị, rồi tát đánh bốp vào mặt chị. Hắn lao đến cạnh anh Dậu, định bắt trói anh. Đến lúc này chị không thể chịu được nữa, điều gì cũng có giới hạn. Để bảo vệ cho chồng, chị đã dũng cảm chống cự lại. Chị nghiến hai hàm răng thách thức chúng:

– Mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem!

Chị Dậu đã thay đổi thái độ một cách không thể ngờ. Đang hạ mình van xin, sợ sệt chúng, giờ chị đã vỗ ngực tự tin đe dọa lại chúng. Thậm chí, chị còn thẳng tay trừng trị hai tên cai lệ định xông tới trói chồng chị. Những kẻ hút nhiều sái cũ làm sao có đủ sức mạnh để chống lại người đàn bà lực điền quanh năm lam lũ. Chúng bị chị túm cổ, ấn dúi ra cửa, một tên bị chị túm tóc lẳng cho một cái ngã nhào ra ngoài thềm. Chị chẳng còn gì để mà sợ nữa, thà ngồi tù, còn hơn để chúng làm tình làm tội. Chị đã cố gắng nhịn nhục, nhưng vì chúng càng được đà lấn tới, áp bức, bóc lột dã man, đe dọa tính mạng của chồng chị, nên chị đã dũng cảm vùng lên để chống trả lại chúng. Đúng như câu “Con giun xéo mãi cũng quằn”, trong hoàn cảnh áp bức, con người sẽ phải vùng lên để đấu tranh.

Thật vậy, chị Dậu trong “Tức nước vỡ bờ” được Nguyễn Tuân miêu tả rất sống động và chân thực. Người phụ nữ giàu tình yêu thương dành cho gia đình, chồng con, giàu đức hy sinh. Và trong bất cứ hoàn cảnh nào, chị cũng sẵn sàng đứng lên đấu tranh vì gia đình, vì người thân yêu của chị. Chị là một điển hình của tấm gương những người phụ nữ Việt Nam trong xã hội xưa.

Bài làm 2: Phân tích nhân vật chị Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”

Trong rất nhiều tác phẩm viết về nông thôn và người nông dân trong văn học hiện thực phê phán, Tắt đèn của Ngô Tất Tố được đánh giá là một tác phẩm tiêu biểu. Và trong rất nhiều những người nông dân bị áp bức, bị bóc lột đến tận cùng, nhân vật chị Dậu cũng để lại những ấn tượng mạnh trong lòng người đọc và trong cả tác phẩm Tắt đèn, đoạn trích “Tức nước vỡ bờ” được xem là giàu kịch tính nhất. Trong đoạn trích Ngô Tất Tố đã xây dựng hình tượng chị Dậu, một phụ nữ nông dân nghèo khổ, cần cù lao động, yêu thương chồng con và dũng cảm chống lại cường hào. Chị tiêu biểu cho những con người khốn khổ nhưng mang trong mình phẩm chất tốt đẹp của người nông dân – người phụ nữ trước năm 1945.

Cảnh Tức nước vỡ bờ trong Tắt đèn đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc về nhân vật chị Dậu.

Hoàn cảnh của chị Dậu thật đáng thương. Chị phải bán gánh khoai, bán ổ chó và đứt ruột bán đứa con gái lên bảy tuổi cho vợ chồng Nghị Quế, mới đủ nộp sưu cho chồng. Nhưng anh Dậu vẫn bị trói ở sân đình, vì còn thiếu một suất sưu nữa. Chú Hợi là em ruột anh Dậu, chết từ năm ngoái nhưng chết cũng không trốn được sưu nhà nước. Nên gia đình anh Dậu phải nộp suất sưu ấy. Anh Dậu đang ốm nặng, bị trói suốt ngày đêm, anh ngất xỉu đi như chết. Bọn cường hào cho tay chân vác anh Dậu rũ rượi như cái xác đem đến trả cho chị Dậu. Đau khổ, tai hoạ chồng chất đè nặng lên tâm hồn người đàn bà tội nghiệp.

Chị Dậu là một người vợ, một người mẹ giàu tình thương. Trong cơn nguy kịch, chị Dậu tìm mọi cách cứu chồng. Tiếng trống, tiếng tù và đã nổi lên. Chị Dậu cất tiếng khẩn khoản, thiết tha mời chồng: thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột. Lời người đàn bà nhà quê mời chồng ăn cháo lúc hoạn nạn, chứa đựng biết bao tình thương yêu, an ủi, vỗ về. Cái cử chỉ của chị Dậu bế cái Tỉu rồi xuống cạnh chồng cố ý chờ xem chồng chị ăn có ngon miệng hay không đã biểu lộ sự săn sóc và yêu thương của người vợ đối với người chồng đang đau ốm, tính mạng đang bị bọn cường hào đe doạ!

Chị Dậu là một người phụ nữ cứng cỏi đã dũng cảm chống lại bọn cường hào để bảo vệ chồng. Bọn cai lệ và tên hầu cận lí trưởng, lũ đầu trâu mặt ngựa với tay thước, roi song, dây thừng lại sầm sập xông vào nhà chị Dậu thét trói kẻ thiếu sưu. Anh Dậu vừa run rẩy kề miệng bát cháo, nghe tiếng thét của tên cai lệ, anh đã lăn đùng xuống phản! Tên cai lệ chửi bới một cách dã man. Hắn gọi anh Dậu là thằng kia…, hắn trợn ngược hai mắt quát chị Dậu: “Mày định nói cho cha mày nghe đấy à? Sưu của nhà nước mà dám mở mồm xin khất”. Chị Dậu đã hạ mình van xin, lúc thì run run xin khất, lúc thì thiết tha xin ông trông lại. Tên cai lệ mỗi lúc lại lồng lên: Đùng đùng, (…) giật phắt cái thừng trong tay anh hầu cận lí trưởng, hắn chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu để bắt trói điệu ra đình. Chị Dậu van hắn tha cho… thì hắn bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịch, tát đánh bốp vào mặt chị, rồi nhảy vào cạnh anh Dậu. Một ngày lạ thói sai nha – làm cho khốc hại chẳng qua vì tiền (Nguyễn Du). Để truy sưu mà tên cai lệ, “kẻ hút nhiều xái cũ” đã hành động một cách vô cùng dã man. Mọi sự nhẫn nhục đêu có giới hạn, hơn nữa, để bảo vệ tính mạng của chồng, bảo vệ nhân phẩm của bản thân, chị Dậu đã kiên quyết chống cự: chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ! Không thể lùi bước, chị Dậu đã nghiến hai hàm răng thách thức:

– Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

Tư thế của chị Dậu có một bước nhảy vọt. Từ chỗ nhún mình tự gọi là cháu, gọi tên cai lệ bằng ông, sau đó là mày. Chị đã vỗ mặt hạ uy thế và hạ nhục chúng! Hai kẻ đốc sưu định trói kẻ thiếu sưu nhưng chúng đã bị người đàn bà lực điên trừng trị. Tên cai lệ bị chị Dậu túm lấy cổ, ấn dúi ra cửa, ngã chỏng quèo trên mặt đất! Tên hầu cận lí trưởng bị chị Dậu túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thêm Với chị Dậu, nhà tù của thực dân cũng chẳng có thể làm cho chị run sợ. Trước sự can ngăn của chồng, chị Dậu vẫn chưa nguôi giận:

Thà ngồi tù. Đề cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế, tôi không chịu được…

Con giun xéo mãi cũng quằn, chị Dậu cũng vậy, bị áp bức dã man, tính mạng bị đe doạ, chị đã vùng lên đánh trả một cách dũng cảm. Nhà văn Nguyễn Tuân đã có một nhận xét rất thú vị: Trên cái tối giời tối đất của đồng lúa ngày xưa, hiện lên một cái chân dung lạc quan của chị Dậu (…). Bản chất của nhân vật chị Dậu rất khoẻ, cứ thấy lăn xả vào bóng tối mà phá ra… Ngô Tất Tố rất hả hê khi tả cảnh chị Dậu cho tên cai lệ và tên hầu cận một bài học đích đáng. Ông đã chỉ ra một quy luật tất yếu trong xã hội: Có áp bức có đấu tranh!

Cảnh Tức nước vỡ bờ rất sống động và giàu tính hiện thực. Đoạn văn như một màn bi hài kịch, xung đột diễn ra căng thẳng đầy kịch tính. Hình ảnh chị Dậu được miêu tả rất chân thực. Chị giàu lòng thương chồng, vừa rất ngang tàng, cứng cỏi. Chị hạ nhục tên cai lệ là mày, tự xưng là bà. Cái nghiến hai hàm răng, cái ấn dúi, cái túm tóc lẳng một cái, và câu nói: Thà ngồi tù… đã nêu cao tầm vóc lớn lao đáng kính phục của chị Dậu, một người phụ nữ nông dân trong xã hội cũ.

Từ hình ảnh Cái cò lặn lội bờ sông – Gánh gạo đưa chồng tiếng khóc nỉ non (ca dao) đến hình ảnh chị Dậu trong Tắt đèn, ta thấy chân dung người phụ nữ Việt Nam trong văn học đã có một bước phát triển mới cả về tâm hồn lẫn ý thức về bản thân và sự vươn lên.